Saraybosna Gezi Rehberinde, Bosna-Hersek’in başkenti Saraybosna’da gezmeniz ve görmeniz gereken tüm yerlerle ilgili detaylı bilgiler, fotoğraflar ve tavsiyeler bulacaksınız.
Bosna Hersek’in başkenti; Saraybosna. Biraz kırgın, biraz yorgun. Üzerindeki hüzne rağmen, hayata tutunmuş, geçmişini unutmayan bir Osmanlı kenti. Lezzetli yemekleri, harika doğası bir yana, tarihiyle anlatmak istedikleri var Saraybosna’nın: Barışın ne kadar önemli olduğunu söylüyor. Savaşın çocuk, kadın, erkek, tanımadığını söylüyor.
1992-1995 yılları arasında yaşanan iç savaşta binlerce sivil hayatını kaybetmiş bu coğrafyada. Saraybosna yakınlarında bulunan, adını bulunduğu küçük şehre veren barışın simgesi Mostar Köprüsü, tüm dünyanın gözü önünde bombalanmış. Bu nedenle Saraybosna’yı, Mostar’ı biraz buruk geziyoruz.
Saraybosna’yı yakın geçmişinde yaşadığı bu zor günlerden ayrı anlatmanın ve anlamanın imkanı yok. Bu nedenle Saraybosna Gezi Rehberinde sadece Saraybosna’da gezilecek yerleri değil, biz gezerken neler gözlemledik ve hissettik, onları da anlatacağım.
Osmanlı mimarisinin etkisiyle hiç yabancılık çekmeden geziyoruz Saraybosna’yı. Sanki bildiğimiz sokakları geziyormuşcasına yeni bir çok şey öğreniyoruz. Kurşun izlerinin saklanmadan korunduğu binalar, bombalanmış minareler bilip de unuttuklarımızı birer birer hatırlatıyor. Sokaklar kalabalık, sonradan öğreniyoruz, işsizlik oranı çok yüksekmiş. Mizaçlar sanki biraz sert. Düşünüyoruz; savaş şu an 24 yaşından büyük hemen herkese bir şekilde dokunmuş. Gezdiğinizde de göreceksiniz, çok fazla şehit mezarlıkları var. Gelin Saraybosna Gezi Rehberiyle, Saraybosna’yı birlikte keşfedelim.
Saraybosna Gezi Rehberi – Saraybosna Gezi Planı
Balkanların en güzel şehirlerinden Saraybosna’yı 2 günde gezmek mümkün. Ancak benim önerim meşhur Boşnak böreğine, ‘cevapcici’sine(yöresel köfteli kebap) doymak için en az 3 gün şehir merkezine ayırmak. Eğer Mostar gibi küçük kasabalarına da gitmeyi planlarsanız 1 gün daha eklemek gerekecektir. Saraybosna Gezi Rehberinde Saraybosna’da gezebileceğiniz yerleri listeledim. Uzun liste gözünüzü korkutmasın. Şehir merkezinde gezeceğiniz yerlerin çoğu birbirine yürüme mesafesinde. Aşağıda Saraybosna için hazırladığımız videoyu da seyredebilirsiniz.
Saraybosna Gezi Rehberi – Saraybosna Gezilecek Yerler
1) Başçarşısı (Baščaršija)
Saraybosna baş çarşısının tarihi 16.yy’a dayanıyor. Şehir kurulurken inşa edilmiş. Şehirde Osmanlı izlerini de en çok hissedeceğiniz yer burası. 1521-1541 yılları arasında çarşıyı ilk kuran kişi İsa Bey olmuş. Sonrasında ise ismini gezmeniz gereken çoğu yerde göreceğiniz Gazi Hüsrev Bey ki kendisi Osmanlı padişahlarından 2. Bayezid’in torunu olur, çok sayıda yapının inşa edilmesine katkıda bulunmuş.
Baş çarşı altın çağını yaşarken, sadece Saraybosna’nın ekonomi merkezi olmakla kalmamış, aynı zamanda Balkanların en büyük ticari merkezi haline gelmiş.
Şimdilerde en lezzetli Boşnak böreklerini, meşhur köftelerini yiyebileceğiniz, hediyelik eşya alabileceğiniz yerlerle dolu. Zaten gezi boyunca da yolumuz buraya düşüveriyor sürekli.
Baş çarsı içerisinde gezebileceğiniz Osmanlı döneminden kalma pek çok eser var.
a. Baş çarşı sebili:
Saraybosna’nın bir simgesi varsa; o işte ancak bu sebil olabilir. Etrafı baş çarşının dükkanlarıyla çevrili bu ahşap ve tarihi sebilin çevresi her daim kalabalık ve güvercinlerle doludur.
b. Gazi Hüsrev Bey Cami:
Saraybosna’nın sancak beyi Gazi Hüsrev Bey tarafından Mimar Sinan’a yaptırılmış bu güzel cami. İç savaş yıllarında maalesef hasar almış. Ancak sonradan restore edilmiş. İsterseniz caminin içini gezebilirsiniz ancak namaz saatlerine dikkat etmeniz gerek. Caminin dolu zamanlarında içeri ziyaretçi kabul edilmiyor.
Caminin hemen dışında iki musluklu bir çeşme göreceksiniz. Hangi tarafından su içerseniz başka bir anlamı olduğuna inanılıyor. Bu çeşmede rastgele bir musluktan su içip anlamını merak edenler için spoilerlı bölüm geliyor: Çeşmenin sağından içerseniz Bosna’lı biriyle evlenirmişsiniz. Eğer solundan içerseniz Bosna’ya tekrar gelirmişsiniz.
c. Gazi Hüsrev Bey Bezistanı:
Halen Gazi Hüsrev Bey vakfının mülkü sayılan bu bezistan, bizdeki Kapalı Çarşı’nın adeta bir minyatürü. Biz gezerken kendimizi Kapalı Çarşı’nın bir kolunda gibi hissettik. 1540 yılında inşa edilen bu yapıda Osmanlı zamanında kumaşlar, altın ve gümüşler satılırmış. Şimdi deri çanta, baharat, aksesuar gibi eşyalar satılıyor.
d. Gazi Hüsrev Bey Medresesi:
Osmanlı döneminde 50 bin kitaplı bir kütüphaneyle birlikte okul olarak kullanılmış. Bosna-Hersek’in ilk eğitim kurumu olarak da anılıyormuş ve tam 500 yıldır bu medresede eğitim veriliyormuş.
e. Saat Kulesi:
Gazi Hüsrev Bey tarafından ezan saatlerini halka duyurmak için inşa edilmiş.
2) Vijećnica Kütüphanesi – Belediye Binası (Ulusal Kütüphane):
Şehir Avusturya-Macaristan imparatorluğunca işgal edildiğinde, yapılan ilk işlerden biri bu binanın inşası olmuş. O zamanlar belediye binası olarak kullanılırken, İkinci dünya savaşı sonrası Ulusal Kütüphane haline gelmiş. Gelelim buranın hikayesinin benim için en hüzünlü kısmına. Gezdiğimiz her şehirde imkanımız olursa kütüphanesini de ziyaret etmeye çalışırız. Bu kütüphanenin dışarıdan mimarisi, içine girdiğimizde atmosferi çok hoşumuza gitmişti. Üst katları gezerken kütüphane hakkında bilgi veren yazılardan başka tek bir kitap görememiştik. Bu durum bizi biraz hayal kırıklığına uğratmıştı.
Döndüğümde kütüphaneyle ilgili araştırmalar yaptım. Haberlerden birinin başlığı; ‘Saraybosna’nın kül olan hafızası’ idi. Sonradan öğrendim ki iç savaş sırasında bu kütüphane, içindeki 2 milyona yakın kitapla birlikte yakılmış. Üstelik içinde el yazması kitaplar da varmış. Sanırım bu, kütüphanenin şimdiki durumuna bir açıklama olacaktır.
Kütüphane her gün 09:00-17:00 arası açık ve girişi yaklaşık 4 euro.
3) Saraybosna Inat Evi
Ulusal kütüphanenin tam karşısındaki bu yapının kendisinden ziyade hikayesi daha ilginç.
Bosna’ya Avusturya-Macaristan imparatorluğu hüküm sürmeye başladığında, şehirde daha önce hiç görülmemiş, Bosnalılara işgalcilerin gücünü gösterecek bir yapı inşasına karar verilir. Şimdilerde Ulusal kütüphane olan bu yapı için nehir kıyısında bir bölge belirlenir ve o bölgedeki tüm ev sahipleriyle anlaşılır. Buradaki tek bir ev sahibi Boşnak inadını gösterir ve evini yıkmalarına razı gelmez. Uzun tartışmalardan sonra anlaşmaya varılır. Adam evinin yıkılmasına karşılık bir çanta altının yanında, aynı evi nehrin tam karşısına yeniden inşa etmelerini ister. Mecbur bu istek yerine getirilir, evin aynısı, nehrin diğer yakasına inşa edilir. Bu ev, 1997 yılından beri, geleneksel Bosna yemeklerini tadabileceğiniz bir restoran olarak yerli yerinde duruyor.
4) Latin Köprüsü:
Bu köprü görüntüsüyle ve manzarasıyla değil belki ama, başına gelenlerle ilginizi çekebilir. 1541 yılında yapılan köprü önceleri ahşapmış. Ahşap köprü gel zaman git zaman bir gün yıkılmış, yerine taştan yeni bir köprü yapılmış. 1791 yılında dev bir sel sonrası bu taş köprü de yıkılmış. Bağışlarla tekrar inşa edilen yeni köprü 1918’e kadar sakince orada öylece altından geçen Miljacka nehrini izleyip durmuş. 1918 yılında ise 1. Dünya Savaşının başlamasına sebep olan o olay bu köprüden sadece birkaç metre ileride gerçekleşmiş. Avusturya-Macaristan arşidükü Franz Ferdinand ile eşi Sofie bir suikaste kurban gitmişler.
5) Morića Han:
Osmanlı döneminden Saraybosna’ya kalan bir kervansaray ararsanız orası işte burası. Bugün, içeri girip Boşnak kahvesi içebileceğiniz, otantik halı-kilim satın alabileceğiniz avlu, önceden kervanların atları dinlendirdiği alanmış. Hanın üst kısımlarında da misafirler kalırmış. O yıllarda bu handa 300 misafir kalabilir, avlusunda 70’e yakın at bırakılabilirmiş. Morića ismi ise sahibinin soy isminden geliyormuş.
6) Kültürlerin Buluşma Noktası (Sarajevo Meetings of Cultures):
Baş çarşı’dan Ferhadiye Caddesine ilerlediğinizde mimarinin birden değiştiğini fark edeceksiniz. Saraybosna için Doğuyla Batının buluştuğu şehir deniyor. Şehrin içinde bunu en çok hissedebileceğiniz yer de bu nokta. Bir tarafınızda Osmanlı mimarisi diğer bir yanınızda Avusturya-Macaristan işgali zamanlarından kalma batı mimarisi…
7) Ferhadiye Caddesi:
Sağlı sollu dükkanların yer aldığı, arabasız bir yol. İlla ki bir şeye benzetmemiz gerekirse, Bosna’nın minik İstiklal caddesi diyebilirim.
8) Savaş Suçları Müzesi:
Bosnalılara türlü işkencelerin yapıldığı toplama kamplarının gerçek yüzünün, hiç bir şey saklanılmadan anlatıldığı müze. Bir an önce çıkmak için can attığım başka bir müze olmamıştı. Bu nedenle ziyaret etmek isteyenlere güçlü bir psikoloji ile girmelerini tavsiye etmem gereken yer.
9) Bosna Kapalı Pazarı (Gradska Trznica):
Dışarıdan bir kütüphaneyi andıran kapalı Pazar binası, içeride Bosna’nın en güzel kuru etlerinin, peynirlerinin satıldığı yer. Şimdiden uyarayım kapıdan girer girmez dört bir yanınız kuru et kokusuyla sarılıyor. Yemem diye düşünmüştüm, dayanamadım tadına baktım. Hatta Türkiye’ye bile getirdik. (Yasalarla ilgili bilgim yok, umarım yasal bir şey yapmışızdır. 😊)
10) İsa’nın Kalbi Katedrali:
1889 yılında Macar mimar Josip Vancaš, bu katedrali Fransa’daki Notre Dame ve Prag’daki St. Teyn Katedralinden esinlenerek yapmış. Neo-Gotik tarzda yapılan bu katedralin girişinde merdivenler tam, oturup Ferhadiye caddesini izlemelik.
11) Sonsuz Ateş ( Vječna Vatra )
Ferhadiye caddesinin sonunda yer alıyor. İlk kez yanışı, İkinci Dünya Savaşı’nda hayatını kaybeden askerler ve siviller içinmiş. Şimdi barışın simgesi olarak yanmaya devam ediyor.
12) Savaşta Ölen Çocuklar Anıtı:
Yemyeşil parkın içinde camdan bir anıt burası. Bosna savaşı sivil halkı öylesine yaralamış, kayıplara uğratmış ki, sadece çocuklar için bile bir anıt yapılmış. Anıtın çevresinde minik ayak izleri var. Yanında ise ölen çocukların isimleri, doğum tarihleri… Bugün hala bu anıta çocuklar için çiçekler bırakılıyor.
13) Alija Izzetbegovic’in mezarı:
Saraybosna’nın unutulmaz cumhurbaşkanı, ölmeden önce kendisine bir Kabir anıtı yapılmasını istememiş. ‘Osmanlı askerleriyle, Bosna şehitleriyle yan yana yatmak istiyorum’ demiş. Kendisinin mezarlığı, şehir mezarlığı içinde yer alıyor.
14) Sarı Hisar (Žuta Tabija) ve Beyaz Hisar (Bijela Tabija):
Şehri yürüyerek gezdik. Şimdi sıra yukarıdan bakmakta. Alija Izzetbegovic’in mezarlığını ziyaret ettiyseniz, hemen mezarlığın solundaki yokuştan yukarı yürüyün. Yokuş bittiğinde sağ taraftaki yol, sizi bu hisara getirecek. Akşamüzeri gelin, güneşi bir gün de burada batırın.
15) Umut Tüneli (Tunel Spasa, Kuća Kolara):
Bosna iç savaşı sırasında, şehrin Sırplarca işgal edildiği 1200 gün boyunca dünyayla tek bağı, 800 metrelik bu tünel olmuş. Tam 4 ay 4 günde inşa edilen bu tünel, kuşatma sırasında Saraybosna Hava limanı yakınlarındaki işgal altında olmayan bölgeye ulaşımı sağlamış. Baştan başa yürümenin 2 saati bulduğu bu tünel başta yiyecek, ilaç, yaralı asker ve silah transferi için kullanılmış. Hatta sonralarda ablukadaki şehre elektrik ve su bile bu tünel sayesinde sağlanabilmiş. Bosna savaşının seyrini etkilemiştir. Bugün tünelin bir kısmını müze olarak gezebilirsiniz. Müzede savaş sırasında tünelin nasıl kullanıldığını gösteren o yıllardan kalma videolar da gösteriliyor. Vaktiniz olursa kesin izleyin.
16) Saraybosna’nın Gülleri:
1992-1995 yılları arasında modern dünyanın gördüğü en büyük kuşatma Saraybosna’ya gerçekleşti. Şehre sivilleri de hedefe alan binlerce bomba atıldı. Atılan bu bombaların çoğu yollarda çiçeğe benzeyen şekiller bıraktı.Savaştan sonra bu ‘çiçekler’, Bosnalıların yaşadıklarının adeta bir izi olarak kırmızıya boyandı. Artık bu bomba izleri ‘Saraybosna’nın Gülleri’ olarak adlandırılıyor.
17) Piramitler
Bizim görmeye fırsatımız olmadı ancak Bosna piramitleri için insanlığın en eski piramitleri deniyor. Saraybosna’dan 30 km. uzaktaki Visoko şehrinde yer alan piramitlerin Mısır’dakilerden bile eski olduğu söyleniyor. Zaman içinde üzeri 1 metrelik toprak ve bitkiyle kaplanmış ve halk bu yapıları, yıllarca doğal oluşumlar zannetmiş. Bu ilginç konuyla ilgili daha çok bilgi edinmek isterseniz, şuraya detaylı bir yazı bırakıyorum.
Saraybosna Gezi Rehberimizi beğendiyseniz ve faydalı bulduysanız sosyal medyada paylaşıp bize destek olabilirsiniz. Yeni yazılardan haberdar olmak için aşağıdaki adreslerden bizi takip edebilirsiniz.
Instagram: gezigunluklerimiz
Facebook: gezigunluklerimiz
Youtube: Gezi Günlüklerimiz